Ένα μαγικό κείμενο, μανιφέστο ήθους από τον Χένρι Ντέιβιντ Θορό

ΤΙΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ 1840 ΚΑΙ 1850 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ
ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ. ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ
ΤΟΣΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΡΑΦΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΣΟΥΣ
ΣΠΟΥΔΑΙΟΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ: ΤΟΝ ΧΟΘΟΡΝ, ΤΟΝ ΜΕΛΒΙΛ,
ΤΟΝ ΓΟΥΙΤΜΑΝ, ΤΟΝ ΕΜΕΡΣΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΧΕΝΡΙ ΝΤ.
ΘΟΡΟ. ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΜΕΤΑ ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΑΥΤΟΙ ΘΑ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΝ
ΚΛΑΣΙΚΟΙ, ΑΦΗΝΟΝΤΑΣ ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΙΧΝΗ
ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ο Θορό γεννήθηκε το 1817 στο Κόνκορντ της Μασαχουσέτης και σπούδασε στο Χάρβαρντ. Καλός σπουδαστής και καλός δάσκαλος στη συνέχεια γνώρισε τον Έμερσον, που στο μεταξύ είχε εγκατασταθεί στο Κόνκορντ. Ο Θορό μετακόμισε στο σπίτι του Έμερσον και μαζί υπήρξαν οι βασικότεροι εκπρόσωποι του Υπερβατισμού, που ξεκίνησε στην Ευρώπη ως φιλοσοφικό κίνημα και στην Αμερική πήρε τα χαρακτηριστικά κοινωνικού κινήματος. Οι υπερβατιστές πίστευαν στην υπεροχή της βαθιάς γνώσης και της διορατικότητας έναντι του ορθολογισμού, στην έμφυτη καλοσύνη του ανθρώπου, στη μοναδική ένωση όλων των δημιουργημάτων με το Θείο και τη Φύση. Απομονωμένος στη φύση, ο άνθρωπος μπορεί να βιώσει τη μοναδική εμπειρία. Γι΄ αυτό εκεί, στη Νέα Αγγλία, στα κτήματα του Έμερσον το 1845 ο Θορό πήρε μια μικρή έκταση δίπλα στη λίμνη Ουόλντεν και άρχισε να κτίζει μια καλύβα και να καλλιεργεί τη γη, ώστε να μπορέσει να επιβιώσει μόνος. Έζησε για περίπου δύο χρόνια μέσα στη φύση, εφαρμόζοντας απόλυτα τις ιδέες που τον εκπροσωπούσαν. Αποτέλεσμα του «πειράματος Ουόλντεν» ήταν ένα θεμελιακό κείμενο της παγκόσμιας σκέψης, το αριστούργημα του Θορό Walden,ή Η ζωή στο δάσος .

Όσο ζούσε στο δάσος, ο Θορό περισσότερο απορροφήθηκε στη δράση και την παρατήρηση παρά στην καταγραφή. Σαφώς και κρατούσε σημειώσεις με λεπτομερείς πληροφορίες για κάθε μορφή ενόργανης και ανόργα νης ζωής που παρατηρούσε με τη διεισδυτική ματιά του. Πάντως το βιβλίο εκδόθηκε το 1854, μια δεκαετία μετά, δουλεμένο πολλές φορές, αποσταγμένο. Η δομή και το ύφος του δεν είναι καθόλου τυχαία, αφού κάθε δοκίμιο αντιστοιχεί σε ένα ξεχωριστό θέμα και όλα μαζί ακολουθούν το βιολογικό ρολόι της φύσης και τον κύκλο των εποχών γύρω από τη λίμνη Ουόλντεν («Ολόγυρα στην λίμνη» θα έγραφε, 40 χρόνια αργότερα, ο Παπαδιαμάντης δίνοντας μια παρόμοια οργανική υπόσταση στον δικό του βιότοπο).

Αρχίζοντας με το κεφάλαιο ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ο Θορό καταδικάζει τη ζωή μας ως ψυχαναγκαστική, μας συμβουλεύει να μην αρκούμαστε σε έναν αποκλειστικό τρόπο ζωής, επισημαίνει τη χρεοκοπία και την άρνηση κάθε ευθύνης στις αστικές κοινωνίες. Μας προτρέπει να επενδύσουμε στα σπίτια με ομορφιά, στα σημεία όπου ερχόμαστε σε επαφή με τη ζωή, να απαλλαγούμε από τα περιττά είδη που εμποδίζουν ακόμη και την κίνησή μας εντός του σπιτιού. Τα λαξευμένα μνημεία είναι οι ταφόπλακες του έθνους αποφαίνεται ο ελεύθερος και ανατρεπτικός Θορό. Επιθυμεί έναν κόσμο με διαφορετικούς ανθρώπους και κατηγορεί τους φιλάνθρωπους που δεν αντιστρέφουν τα ποσοστά της φιλανθρωπίας υπέρ των μη εχόντων. Δίνει πρακτικές λύσεις μέσα από την προσωπική του εμπειρία για ελάχιστη ένδυση και συγκρατημένη διατροφή που να προέρχεται εξ ολοκλήρου από την προσωπική καλλιέργεια ή την ανταλλαγή προϊόντων, αφού η καλλιέργεια της γης κάποτε αποτελούσε τέχνη ιερή. «Οι άνθρωποι χτίζουν την καθημερινή, μονότονη ζωή τους πάνω σε θεμέλια ψευδαισθήσεων».

Οι αναφορές και οι παραπομπές του Walden ανάγονται στις μεγάλες ανατολικές θρησκείες, στον Ινδουισμό, στον Κομφούκιο, στους Πέρσες ποιητές, ενώ δεν είναι λίγο και το μερτικό του Ομήρου, ειδικά της Ιλιάδας. Αυτός ο τολμηρός σκεπτικιστής προτείνει να υπακούσουμε στους ανώτερους νόμους, ειδικά της φύσης, γιατί η φύση δίνει περίγραμμα στα αντικείμενα και τη ζωή μας και η αρμονία της πρέπει να εφαρμοστεί στον άνθρωπο. Να επενδύουμε στην αγαθότητα, τη μοναδική επένδυση από την οποία δεν χάνουμε ποτέ. Να πεθαίνει το ζώο μέσα στον άνθρωπο, να εδραιώνεται το θείο. Ακούστε τον: «Κάθε μέρα θα έπρεπε να γυρίζουμε σπίτι μας από μακριά, από περιπέτειες και κινδύνους και νέες ανακαλύψεις, με νέες εμπειρίες και νέο χαρακτήρα» (σ. 278). Έμφαση στο διάβασμα, στα κλασικά κείμενα, «στα μόνα μαντεία που δεν έχουν παρακμάσει και μέσα τους υπάρχουν απαντήσεις ακόμα και για τα πιο σύγχρονα ερωτήματα».

Ο Θορό τόλμησε να μην πληρώσει φόρους σε ένα κράτος που πολεμούσε κατά του Μεξικού και διατηρούσε τον θεσμό της δουλείας. Βρέθηκε μια νύχτα στη φυλακή ως αντιρρησίας, την πιο διάσημη νύχτα της αμφισβήτησης («Civil Desobedience») που τόσο θα εκλείψει όταν θα αποκατασταθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί στην Αμερική.

http://www.tanea.gr/vivliodromio/?aid=33267