…Από τον Όμηρο και τον Βιργίλιο μέχρι τον Ρίτσαρντ Βάγκνερ και τον Τόμας Μαν, δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να μη δανείζεται και να μην κλέβει. Δεν υπάρχει κανείς που να μην κάνει κοινή χρήση της γλώσσας, που δεν μοιράζεται τις συνηθισμένες πτυχές της ζωής και του πολιτισμού. Η ατομική ιδιοκτησία, ιδιαίτερα η πνευματική ιδιοκτησία, είναι μια πρόσφατη και μάλλον καρκινώδης εφεύρεση στην ανθρώπινη ιστορία. Οι αξίες που μας είναι προσφιλείς δεν προέρχονται από τις εμπορικές διαφημίσεις και τις ανάγκες που δημιουργούν οι αγορές, αλλά από τις κοινοτικές αξίες του μοιράσματος και της ανοιχτής πρόσβασης
Σε αυτή τη συνέντευξη, ο Alexander Galloway, συγγραφέας των βιβλίων Protocol: How Control Exists After Decentralization και The Exploit: A Theory of Networks συζητά σχετικά με το πώς διασυνδέεται η πειρατεία με τα ψηφιακά δίκτυα και τις πρακτικές ελέγχου. Ο Galloway επιμένει στον διαχωρισμό μεταξύ των πειρατικών πρακτικών και του συνεργατικού διαμοιρασμού γνώσης στη βάση της διαφορετικής τους προσέγγισης απέναντι στην εμπορευματοποίηση. Υποστηρίζει ότι παρόλο που μπορεί να είναι “δελεαστικό να έχει κανείς μια ρομαντική εικόνα του πειρατή ή του χάκερ, ως κάποιου που διαφεύγει απ’ τον έλεγχο… ο μόνος τρόπος για να διαφύγει κανείς από τον έλεγχο των ψηφιακών συστημάτων είναι να είναι αρκετά μαχητικός και να μην διασυνδέεται καθόλου με αυτά.”
Π.Χ. – Θ.Π.: Με τι είδους πρακτικές θα συνδέατε την έννοια της πειρατείας στα δίκτυα; Είναι προβληματικό, από κριτική σκοπιά, να περιορίζουμε την πειρατεία στα δίκτυα διαμοιρασμού αρχείων;
Alexander Galloway: Οι πειρατές είναι σε άνοδο. Με τις μαύρες αγορές τους και τα μαύρα καπέλα τους, οι πειρατές επιτάσσουν πλοία και αντιγράφουν DVDs. Σπάνε συστήματα λογισμικού και τα ξαναπουλάνε κάτω απ’ το τραπέζι. Την ίδια στιγμή, τα άυλα αγαθά πολλαπλασιάζονται σε δίκτυα ανταλλαγής αρχείων (file-sharing networks), χιλιάδες άνθρωποι συνεισφέρουν σε προγράμματα ανοιχτού κώδικα και χιλιάδες άλλοι σε ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Πρώτα απ’ όλα, λοιπόν, πρέπει να κάνουμε μια βασική διάκριση ανάμεσα στην πειρατεία και το είδος του συνεργατικού μοιράσματος που συνδέουμε με τον πολιτισμό και την κοινότητα. Με τη στενή έννοια, η πειρατεία είναι μια μορφή εμπορίου, παράνομου βέβαια, αλλά πάντως εμπορίου. Οι πειρατές κλέβουν κάτι και το ξαναπουλούν μέσω της μαύρης αγοράς. Είναι πάνω από όλα επιχειρηματίες, σε αντίθεση με τη δραστηριότητα που στρέφεται κατά της αγοράς, με το μοίρασμα, τον δανεισμό ή την κλοπή. Υπάρχει μια ευρεία αλληλουχία εδώ -για παράδειγμα κάποιος μπορεί να υποστηρίζει το μοίρασμα και να απορρίπτει την κλοπή- αλλά είναι σαφές ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν έχουν να κάνουν με την μαύρη αγορά, με την παραδοσιακή έννοια. Νομίζω μάλιστα ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό πραγματικής πειρατείας πραγματοποιείται στα δίκτυα ανταλλαγής αρχείων. Σχετίζεται περισσότερο με το μοίρασμα, το δανεισμό ή την κλοπή.
Συμπεριλαμβάνω εδώ την κλοπή για να ικανοποιήσω την δεξιά. Εγώ προσωπικά δεν είμαι πολύ εναντίον αυτών των δραστηριοτήτων και μου είναι δύσκολο να τις ονομάσω “κλοπή”: με οποιαδήποτε έννοια του όρου. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ο δανεισμός ή ακόμη και η κλοπή είναι αιτιολογημένα, ειδικά στη σημερινή οικονομία όπου αρκετά συχνά η ανθρώπινη ζωή γίνεται αντικείμενο κλοπής και υποβάθμισης από τα εμπορικά και κρατικά συμφέροντα. Η αντίστροφη κλοπή είναι συχνά μια αναγκαιότητα.
Σε αντίθεση με την πειρατεία, αναφέρω τους κοινοτικούς πολιτισμούς του μοιράσματος, του δανεισμού, της αντιγραφής και της ανοιχτής πρόσβασης. Ενάντια στις υστερικές διαμαρτυρίες του επιχειρηματικού κόσμου, πρέπει να δοθεί έμφαση στο γεγονός ότι το μοίρασμα και ο δανεισμός είναι τόσο παλιά όσο ο και ανθρώπινος πολιτισμός. Από τον Όμηρο και τον Βιργίλιο μέχρι τον Ρίτσαρντ Βάγκνερ και τον Τόμας Μαν, δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να μη δανείζεται και να μην κλέβει. Δεν υπάρχει κανείς που να μην κάνει κοινή χρήση της γλώσσας, που δεν μοιράζεται τις συνηθισμένες πτυχές της ζωής και του πολιτισμού. Η ατομική ιδιοκτησία, ιδιαίτερα η πνευματική ιδιοκτησία, είναι μια πρόσφατη και μάλλον καρκινώδης εφεύρεση στην ανθρώπινη ιστορία. Οι αξίες που μας είναι προσφιλείς δεν προέρχονται από τις εμπορικές διαφημίσεις και τις ανάγκες που δημιουργούν οι αγορές, αλλά από τις κοινοτικές αξίες του μοιράσματος και της ανοιχτής πρόσβασης.
Π.Χ. – Θ.Π.: Πώς σχετίζονται οι πειρατικές πρακτικές με τον έλεγχο των ψηφιακών δικτύων; Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορούν να διαφύγουν απ’ τον έλεγχο;
Alexander Galloway: Τα δίκτυα έχουν πάντα να κάνουν με τον έλεγχο. Αυτό ισχύει για τους πειρατές όσο και για την Microsoft. Πολύ απλά, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές αποτελούν τεχνολογίες ελέγχου. Είναι δελεαστικό να έχει κανείς μια ρομαντική εικόνα του πειρατή ή του χάκερ, ως κάποιου που διαφεύγει απ’ τον έλεγχο. Αυτό όμως δεν ισχύει, παρά μόνο στον κινηματογράφο. Ο μόνος τρόπος για να διαφύγει κανείς από τον έλεγχο των ψηφιακών συστημάτων είναι να είναι αρκετά μαχητικός και να μην διασυνδέεται με αυτά καθόλου. Πρέπει να σκεφτούμε λοιπόν πάνω σε “εναλλακτικές ελέγχου” ή σε “πρακτικές ελέγχου”.
Ίσως η ρίζα του προβλήματος να έχει να κάνει με την εξουσία και την κυριαρχία. Με ποιο τρόπο μπορεί ένα συγκεκριμένο δίκτυο να προσαρμοστεί και να κάνει τη δουλειά ενός συγκεκριμένου κυριαρχικού συμφέροντος; Τα ερωτήματα αυτά είναι καίρια γιατί αγγίζουν τη σχέση ανάμεσα στον έναν και τους πολλούς, το κυρίαρχο και το πλήθος- ένα ζήτημα που είναι πάντα κρίσιμο όσον αφορά την κατανόηση των δικτύων.
Π.Χ. – Θ.Π.: Διαπιστώνετε διασυνδέσεις ανάμεσα στην ψηφιακή πειρατεία και τις πρακτικές κώδικα (coding practices) όπως οι ιοί, τα σκουλήκια (worms), τα σπαμ;
Alexander Galloway: Πρόκειται για πρακτικές ελέγχου που βασίζονται κατά πολύ στους φορείς εκμετάλλευσης. Οι πειρατές, τα σκουλήκια, τα σπαμ κλπ εκμεταλλεύονται τις παροχές που υπάρχουν μέσα στα συστήματα. Πρόκειται για φαινόμενα που είναι αρκετά φυσιολογικά και εγγενή στα μαζικά διασυνδεδεμένα συστήματα. Έχουν επίσης την τάση να επεκτείνονται οριζόντια και να να επηρεάζουν τη μεταδοτική φύση των δικτύων προκειμένου να διαδίδονται μακριά και ευρέως με ευκολία.
Π.Χ. – Θ.Π.: Πώς εκτιμάτε την αυξανόμενη αστυνόμευση και ποινικοποίηση της ψηφιακής πειρατείας; Θεωρείτε ότι τα μέτρα αυτά αποτελούν μέρος του παραδείγματος του ελέγχου ή ότι εμπίπτουν σε πειθαρχικές μορφές εξουσίας;
Alexander Galloway: Η αυξανόμενη αστυνόμευση και ποινικοποίηση, τα τελευταία χρόνια, είναι μια καλή ένδειξη ότι οι νεαροί κυρίαρχοι του δικτύου ανέρχονται. Μπορεί να είναι τα έθνη-κράτη. Ή να είναι εμπορικές δυνάμεις. Δεν έχει μεγάλη σημασία. Ενώ ο έλεγχος του πρωτοκόλλου αποτελούσε απειλή για την πειθαρχική εξουσία, θέτοντας σε κίνδυνο την κυριαρχία των περιχαρακωμένων κέντρων εξουσίας, σήμερα βλέπουμε ότι έχει εξοικειωθεί με θέματα όπως η οριζοντιοποίηση, η μεταδοτικότητα και το ρίζωμα. Οι παλιές δυνάμεις προσπαθούν, αν θέλετε, να φορέσουν το πρόσωπο του ελέγχου. Πρέπει όμως να έχουμε τη εξυπνάδα και να μη μιλάμε τόσο πολύ για έλεγχο “έναντι” της εξουσίας, αλλά μάλλον για τους τρόπους με τους οποίους η εξουσία διασυνδέεται με τον έλεγχο ή ο έλεγχος με την εξουσία. Μπορούμε να δούμε πώς τα πρωτόκολλα χρησιμοποιούνται επιλεκτικά, βασισμένα σε κάποιες συνθήκες και σε ένα φόντο κλασικών μοντέλων εξουσίας (που είναι δηλαδή η θεωρία της κυριαρχίας).
Π.Χ. – Θ.Π.: Φαίνεται σαν να υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση ανάμεσα στους ψηφιακούς πειρατές ότι τα υπάρχοντα πρωτόκολλα στο Ίντερνετ περιορίζουν τις δραστηριότητές τους. Πώς βλέπετε τις προσπάθειές τους να οικοδομήσουν νέα εναλλακτικά πρωτόκολλα, όπως ένα διανεμημένο σύστημα DNS (Σύστημα Ονομάτων Τομέα);
Alexander Galloway: Τα δίκτυα περιλαμβάνουν πάντα αντιφατικά πολιτικά διαγράμματα. Ορισμένα διαγράμματα είναι πιο συγκεντρωτικά, ενώ άλλα βασίζονται περισσότερο στην κατανομή. Το DNS (Domain Name System) αποτελεί πρόβλημα εδώ και πολύ καιρό, εξαιτίας της ιεραρχικής φύσης του. Ταυτόχρονα όμως γίνεται όλο και πιο άσχετο με την πραγματικότητα. Ποια ήταν η τελευταία φορά που πληκτρολογήσατε σε ένα URL (Uniform Resource Locator-ενιαίος εντοπιστής πόρων); Η αναζήτηση έχει πάρει την θέση των περισσότερων από τα domain names (ονόματα περιοχής δικτύου). Εδώ και πολύ καιρό έχω πει ότι το DNS είναι αδιάφορο. Μόνο οι άνθρωποι χρειάζονται domain names. Είναι κυρίως μνημονικές διαδικασίες που καμουφλάρουν τις διευθύνσεις IP (πρωτόκολλο Ίντερνετ). Αν τις καταργήσετε το διαδίκτυο θα λειτουργεί μια χαρά. Τα τελευταία δέκα χρόνια υπήρξε μια άνοδος σε ειδικές πλατφόρμας για απόδοση χώρων ονομάτων (συχνά εμπορικών αν και όχι αναγκαστικά), όπως στις κονσόλες online παιχνιδιών, VPNs (εικονικό ιδιωτικό δίκτυο), σημασιολογικούς χώρους ονομάτων όπως μηχανές αναζήτησης, Facebook, Bittorent, κ.α. Τα domain names δεν έχουν σημασία σε αυτούς τους κόσμους.
Η συγκεντρωτική και ιεραρχική φύση αυτών των χώρων ονομάτων είναι το πρόβλημα. Για να απαντήσω λοιπόν στην ερώτησή σας, ναι, μια γερή διανεμημένη τεχνολογία θα ήταν πολύτιμη, μολονότι σε πολλές περιπτώσεις, οι διευθύνσεις IP δουλεύουν καλά, ανάλογα με τη συγκεκριμένη τεχνολογία. Συνήθως δεν εκτιμούμε αρκετά το Πρωτόκολλο Ίντερνετ (IP)! Είναι μια πραγματικά ριζοσπαστική εφεύρεση.
Οι εξελίξεις αναφορικά με το πρωτόκολλο για τις οποίες έχω τη μεγαλύτερη περιέργεια είναι εκείνες που αφορούν την ad hoc δικτύωση. Αυτό το είδος δικτύωσης έχει τεράστιες δυνατότητες, ειδικά επειδή απορρίπτει το κατευθυνόμενο από την κορυφή στατικό μοντέλο που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της συνδετικότητας. Δεν χρειαζόμαστε σουπερ-αυτοκινητόδρομους. Αλλά η ad hoc δικτύωση περιμένει ακόμη τη “δολοφονική εφαρμογή” που θα την προωθήσει στη δημόσια αρένα.
Π.Χ. – Θ.Π.: Υπάρχει δυνατότητα η πειρατεία να ενσωματώσει μια πολιτική ασυμμετρίας;
Alexander Galloway: Το θέμα της ασυμμετρίας αποτελεί πρόκληση όταν μιλάμε για δίκτυα. Ο λόγος είναι ότι τα δίκτυα κατασκευάζονται μέσα από σχέσεις ασυμμετρίας. Τα δίκτυα συνδέουν οντότητες που είναι εξ ορισμού άνισες. (Εάν ήταν κατά κάποιο τρόπο ισότιμες δεν θα υποχρεώνονταν να “δικτυώνονται” αλλά θα μπορούσαν να επικοινωνούν απευθείας). Άρα, ναι, η πειρατεία και η κοινή χρήση ενσωματώνουν μια πολιτική ασυμμετρίας στο βαθμό που εκφράζουν ένα μοναδικό σχηματισμό δικτύων.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πολλά. Το πιο σημαντικό δεν είναι η ύπαρξη μιας τέτοιας πειρατείας αλλά η ποιότητα της ύπαρξής της, το ήθος της. Η ασυμμετρία από μόνη της δεν σημαίνει πολλά. Πρέπει να ερευνήσουμε τις διάφορες πτυχές της ασυμμετρίας για να ορίσουμε τη χρησιμότητά τους για τη δημοκρατία και την καλλιέργεια της κοινοτικής και ανθρώπινης ελευθερίας.
Π.Χ. – Θ.Π.: Μπορείτε να γίνετε πιο συγκεκριμένος σε ό, τι αφορά τις “διάφορες πτυχές της ασυμμετρίας”; Οι εν δυνάμει απελευθερωτικές πτυχές της ασυμμετρίας έχουν όλες να κάνουν με τη δημιουργία συνειδητών πολιτικών παικτών ή κοινωνικών πρακτικών που υποστηρίζουν ευρύτερα πολιτικά κινήματα; Με άλλα λόγια, μπορεί η πειρατεία να καλλιεργήσει την έννοια της κοινότητας και της ελευθερίας σαν μία αθέλητη συνέπεια;
Alexander Galloway: Αναφέρομαι στις πτυχές ως είδος. Μπορούμε επομένως να σκεφτούμε για τις πολλές πτυχές της ασυμμετρίας, τα πολλά επίθετα της συνδετικότητας. Δεν πρέπει όμως να φετιχοποιούμε τη μορφή καθεαυτή. Η ασυμμετρία δεν είναι πανάκεια. Δεν υπάρχουν εγγυήσεις για τη μορφή και μόνο. Αυτό είναι από τα πιο δύσκολα μαθήματα πολιτικής παιδείας. Η εστίαση στο περιεχόμενο είναι επομένως πολύ σημαντική. Με αυτή την έννοια, η κοινότητα δεν είναι ποτέ ένα επιφαινόμενο. Η κοινότητα είναι μια πρωταρχική οντολογική κατηγορία. Θα παρατηρήσουμε φυσικές συνέπειες να ξεπηδούν απ’ αυτήν, πράγματι – η ευτυχία, ο νόμος, η πραγματικότητα. Πρέπει όμως πάντα να ξεκινάμε από τον νόμο του κοινού (common), για παράδειγμα τον νόμο για τη “συμμετοχή των αποκλεισμένων”. Αυτό που προκύπτει ονομάζεται πολιτική.
……………………………………………………………………………………………………………………………
Ο Alexander R. Galloway είναι συγγραφέας και προγραμματιστής. Διδάσκει στο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και μίλησε μέσω e-mail στον Παύλο Χατζόπουλο και τον Θανάση Πρίφτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου