Στο tvxs.gr: Ο Κ. Δουζίνας για τους Αγανακτισμένους

Ο καθηγητής του Δικαίου, αντιπρύτανης στο Birkeck College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και εκ των βασικών θεμελιωτών του γνωστικού κλάδου των Κριτικών Νομικών Σπουδών Κώστας Δουζίνας μιλά στο δημοσιογράφο Νικήτα Φεσσάγια το κίνημα των Ελλήνων Αγανακτισμένων.


Για τη σημασία των συγκεντρωμένων στην πλατεία Συντάγματος

Αποτελεί γεγονός ιστορικής σημασίας, για Ελλάδα και Ευρώπη. Μετά το Σύνταγμα, τίποτε δεν θα είναι το ιδιο. Η πλατεία έχει κάτι «μαγικό», σαν ένα θαύμα που αλλάζει υποκείμενα και πολιτική.

Είναι η «Στάση Σύνταγμα» πολιτική;

Η ουσία της πολιτικής είναι η συμπύκνωση των σχέσεων εξουσίας και η έκφραση των βασικών κοινωνικών αντιθέσεων και συγκρούσεων. Το χαρακτηριστικό της πλατείας είναι το «πλήθος», ένα σύνολο ανθρώπων και σωμάτων που συνευρίσκονται στον ίδιο χώρο και χρόνο. Από τη στιγμή που οι συνευρισκόμενοι αρχίζουν να απαιτούν οργανωμένα και συντεταγμένα, οι οικονομικές απαιτήσεις γίνονται πολιτικές, η μάζα γίνεται πλήθος δηλαδή πολιτικό υποκείμενο. Γίνονται ένα σύνολο ανθρώπων που συνεργούν χωρίς αντιπροσώπευση. Οι ατομικές επιθυμίες γίνονται κοινή πολιτική επιθυμία και δράση, μια δύναμη που μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.

Τι καινούργιο φέρνει το πλήθος;

Ανακαταλαμβάνει τον χρόνο εργασίας και τον ζωτικό χώρο επικοινωνίας και ζωής και τους αναδιοργανώνει. Η πλατεία μπορεί να δημιουργήσει ένα νέο αξιακό σύστημα, μια συνεχή μεταμόρφωση τρόπων ζωής και συνεργασίας. Όταν η πλατεία ξεχειλίζει και το πλήθος ξεπερνάει τις καταβολές και τους περιορισμούς των επι μέρους μελών του, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα συμβάν ιστορικής σημασίας. Η πλατεία αποσύρει την νομιμοποίηση από ένα πολιτικό σύστημα που έχει βάλει τα συμφέροντα των λίγων πάνω απο αυτά του συνόλου.

Περί εθνικής κυριαρχίας

Στην Ελλάδα, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η αναστολή της κανονιστικότητας και νομιμότητας του ελληνικού κοινωνικού κράτους επιβλήθηκε από το ΔΝΤ και την ΕΕ. Η κυριαρχία έχει επιμερισθεί μεταξύ των ξένων διαχειριστών της οικονομικής κατάστασης πολιορκίας και της καθημερινής διοίκησης που παραμένει στην Αθήνα. Τέτοια ήταν η κατάσταση της Ινδίας επί Raj. Συμβαίνει λοιπόν κάτι ανεπανάληπτο και παράδοξο στην Ελλάδα: βρισκόμαστε σε νεοαποικιακή ή μεταποικιοκρατική κατάσταση, χωρίς να έχουμε περάσει αποικιοκρατία.

Για τους «πνευματικούς ανθρώπους»

Οι κατεστημένοι «διανοούμενοι» έχουν συχνά επιλέξει μια ζωή συμβιβασμού, προσβλέποντας στην επόμενη τηλεοπτική εμφάνιση, κυβερνητική θέση ή ερευνητικό κονδύλιο. Είναι οι διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί που εξευρωπαΐστηκαν πλήρως και πηγαίνουν κάθε τόσο στις Βρυξέλλες ως ειδικοί επί της έρευνας και των χρηματοδοτήσεων. Είναι οι οργανικοί διανοούμενοι ενός κοινωνικοπολιτικού συστήματος και της συμβολικής του τάξης που καταρρέει μπρος στα μάτια μας. Προπαγανδιστές της ηθικής και του νόμου, μπερδεύουν την ιδιωτική τους εξουσία με τη δημόσια αρετή.

Περί δημοκρατίας

Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία που βρίσκεται μακριά απο τον λαϊκό πόλο βρίσκει απέναντι της τώρα την «κάτω Βουλή» ή «Κοινοβούλιο» – την Βουλή των κοινών πολιτών - η οποία προσθέτει το αίτημα και την δράση της άμεσης δημοκρατίας.

Και είναι αυτή η άμεση δημοκρατία που μπόρεσε να ξεπεράσει τις αδυναμίες των κομμάτων που εκφράζονται με την δυσκολία σύνθεσης των κεντρικών αιτημάτων του λαού – κοινωνική δικαιοσύνη, εθνική ανεξαρτησία, δημοκρατία. Μόνο μια διαφορετική σύλληψη της δημοκρατίας θα δημιουργούσε ενδιαφέρον για την υπεράσπισή της.

Μερικές λέξεις για το νόημα της δημοκρατίας: δημοκρατία σημαίνει «κράτος» του «δήμου», δηλαδή η εξουσία εκείνων που δεν έχουν τον τίτλο, τη γνώση, το ταλέντο ή τον πλούτο για να ασκήσουν εξουσία. Περιλαμβάνει όλους, τον καθένα και τον οποιονδήποτε. Όταν στην κλασσική Αθήνα, ο δήμος διαμαρτυρήθηκε για τον αποκλεισμό του από τη λήψη αποφάσεων και επέβαλε μία ριζική αλλαγή στην αθηναϊκή πολιτεία, εμφανίζεται ως η ενσάρκωση ολόκληρης της κοινότητας στην καθολικότητά της, έναντι των μερικών συμφερόντων των κυβερνώντων. Ο δήμος ήταν παραδόξως λοιπόν αυτοί που ήταν αποκλεισμένοι από την πολιτεία και το Όλον της πολιτείας.

Η πολιτική λαμβάνει χώρα όταν ένα ενικό σώμα αποκλεισμένων (δήμος, γυναίκες, εργάτες, μετανάστες, τσιγγάνοι, άνεργοι νέοι) εμφανίζεται ως αντιπρόσωπος του Καθολικού. Εμείς οι τιποτένιοι που μας λένε ότι δεν έχουμε καμιά αξία, ότι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υπακούμε τις εντολές των ανώτερων και των «ειδικών», εμείς λοιπόν, δηλώνουν, είμαστε το Όλον εναντίον εκείνων που υποστηρίζουν μοναχά ειδικά και μερικά συμφέροντα. Η επίσημη πολιτική αποσταθεροποιεί τη φυσική τάξη των πραγμάτων με τις ομάδες, τα κόμματα και τα συμφέροντά τους, τα οποία συνήθως ακολουθούν τις ιεραρχίες του πλούτου, της γνώσης και της ισχύος. Ο δήμος διαταράσσει την τάξη προσθέτοντας ένα νέο κομμάτι στο κοινωνικό οικοδόμημα, κηρύσσοντας την αρχή της ισότητας του καθενός και του οποιουδήποτε. Αυτή είναι η καθολικότητα στην πολιτική. Αυτή η σύλληψη – οι αποκλεισμένοι που είναι ταυτόχρονα το παν - παραμένει το μέλλον της δημοκρατίας, της δημοκρατίας που έρχεται θα λέγαμε. Και αυτό το μάθημα στην πράξη δίνει η Στάση Σύνταγμα.

Αρκεί οτι οι «Αγανακτισμένοι» απλώς αρνούνται χωρίς θετική πρόταση;

Το να λες «Όχι», «Φτάνει πια», «Μέχρι εδώ και οχι παρέκει» όχι μόνο δεν είναι απολίτικο, αλλά αποτελεί τη βάση της κλασικής αριστερής πολιτικής: η άρνηση ήταν πάντα το πρώτο βήμα της διαλεκτικής σύνθεσης και υπέρβασης.

Τώρα όμως φτάνουμε στο σημείο της θετικής οργάνωσης. Οι Αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα μπορούν να πουν: Εμείς ο δήμος προτείνουμε μια άμεση και αγωνιστική δημοκρατία και αντιτάσσουμε έναν αγωνιστικό λαϊκό πόλο στους διάφορους εκφοβισμούς και εκβιασμούς. Αν υπάρχουν τρεις εξουσίες, ο αγωνιστικός δήμος είναι η τέταρτη. Έχουμε λοιπόν υποχρέωση, έχουμε ευθύνη, έχουμε γίνει κομμάτι της συνταγματικής τάξης, έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας. Ως τέτοια ας πούμε μερικές ιδέες:

1. Να διοργανώσουμε εμείς ένα πανελλήνιο δημοψήφισμα όπως έκανε ο Παπανδρέου με μια απλή ερώτηση: αποδέχεστε τα νέα μέτρα ή όχι;

2. Να αρχίσουμε μια διαδικασία συνταγματικών τροποποιήσεων που να βάλουνε πάλι την έννοια του λαού και της άμεσης δημοκρατίας στο κέντρο.