Ως Αμερικανός ο οποίος έχει πολύ καλές σχέσεις με την πολιτική ορθότητα, όταν μετακόμισα στη Γαλλία, το 2001, με σόκαρε η συχνότητα και η άνεση με την οποία πολλοί ευρωπαϊκοί λαοί εκτόξευαν τετριμμένα στερεότυπα ο ένας για τον άλλον. Την εποχή της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της εισαγωγής του ευρώ, μου είχε φανεί απρεπές (αν όχι προσβλητικό) όταν ο ομιλητής μιας εκδήλωσης έκανε αστεία για την Ισπανία της σιέστας, ή όταν οι Γάλλοι γνωστοί μου έκαναν μειωτικά σχόλια για τους Ελβετούς και τους Βέλγους.
Η πιο διαδεδομένη προκατάληψη για τους λαούς της Ευρώπης αφορά τη διάκριση μεταξύ βορρά και νότου: οι Βορειοευρωπαίοι είναι σοβαροί, εργατικοί και παραγωγικοί, ενώ οι Νοτιοευρωπαίοι είναι φλογεροί, τεμπέληδες και παντελώς ανοργάνωτοι. Όπως ισχύει με όλα τα κλισέ, οι χαρακτηρισμοί αυτοί εμπεριέχουν κάποια (ίσως άβολα) ψήγματα αλήθειας. Ωστόσο, διαιωνίζοντάς τα, αγνοούμε πληθώρα ενδείξεων για το αντίθετο σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, τόσο του βορρά όσο και του νότου.
Μια από τις πιο ανησυχητικές πτυχές της ευρω-κρίσης είναι ότι αφύπνισε -ή ίσως ακόμη και να επέτεινε- τη διάκριση μεταξύ βόρειων και νότιων. Η εστία της κρίσης βρίσκεται κατά βάση στη Νότια Ευρώπη, αφού ξεκίνησε από την Ελλάδα και εξαπλώθηκε στην Πορτογαλία, ενώ πλέον απειλεί και την Ιταλία και την Ισπανία (η μόνη χώρα του βορρά που χρειάστηκε διάσωση είναι η Ιρλανδία). Καθώς το βάρος της διάσωσης του «έκλυτου» νότου θα το φέρει κυρίως η Γερμανία και άλλες χώρες του βορρά, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αναβιώνουν αντιλήψεις και ιδέες του παρελθόντος.
Οι πολιτικοί, από την πλευρά τους, δεν διευκολύνουν την κατάσταση. Στο Bloomberg Businessweek της περασμένης εβδομάδας δημοσιεύτηκαν συγκεντρωτικά μερικές από τις προσβολές που αλληλοεκτοξεύτηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αν και οι περισσότεροι χαρακτηρισμοί δεν απηχούν εθνικές προκαταλήψεις, τα ΜΜΕ φρόντισαν να καλύψουν το κενό αυτό και με το παραπάνω, με τους δικούς τους χαρακτηρισμούς, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους Έλληνες.
Οι αναφορές στο χάσμα που χωρίζει τον ευρωπαϊκό βορρά από το νότο δεν περιορίζονται στις παραπάνω περιπτώσεις. Σε μια ομιλία του στο Δουβλίνο στις 27 Οκτωβρίου, ο Ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Michael Noonan προσπάθησε να διαχωρίσει τη θέση της χώρας του από την Ελλάδα: «Τους τελευταίους μήνες καταφέραμε να ανατρέψουμε την αντίληψη ότι κατά κάποιο τρόπο είμαστε μια χώρα του Βόρειου Ατλαντικού που ανήκει στη Μεσόγειο. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Η οικονομία μας ανήκει στη Βόρεια Ευρώπη».
Ωστόσο, τα εθνικά στερεότυπα έχουν ξεπεράσει τα σύνορα της Γηραιάς Ηπείρου. Οι Αμερικανοί bloggers άρπαξαν την ευκαιρία να ασκήσουν εκτεταμένη κριτική στους Ευρωπαίους (εν γένει σε αδρές γραμμές). Η ιστοσελίδα της ρωσικής εφημερίδας Pravda δημοσιεύει ένα άρθρο το οποίο αναφέρεται χιουμοριστικά στην Ελλάδα ως «το βασίλειο των τεμπέληδων». Η ταϊβανέζικη Next Media Animation βάζει τη δική της ιδιαίτερη πινελιά στην κρίση της ευρωζώνης με ένα βίντεο για την (εγκαταληφθείσα πλέον) πρόταση δημοψηφίσματος στην Ελλάδα. Το βίντεο βρίθει στερεοτύπων, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για σάτιρα.
Οι αρνητικές επιπτώσεις της κρίσης στις στερεοτυπικές αντιλήψεις των Ευρωπαίων ίσως αργήσουν να ξεπεραστούν όσο και η ίδια η οικονομική κρίση που διέρχεται η Γηραιά Ήπειρος.
http://www.capital.gr/businessweek/articles.asp?id=1323349
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου