ΝΙΚΟΣ ΤΣΙΦΟΡΟΣ

Ευθύς εξαρχής θα ήθελα να ξεκαθαρίσω – με μια ελάχιστη δόση υπερβολής – πως είμαι στην κατηγορία αυτών,  που ανέχεται από λογοτεχνία μόνο τον Τσιφόρο!!!

Είναι τόσα πολλά αυτά που θέλω αλλά και πρέπει να γράψω, μα…θα προσπαθήσω για τα λιγότερα… όπως θα έκανε και ο ίδιος.

Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1909…

Οικογένεια εύπορη. Παιδική ηλικία σε πλούσιο περιβάλλον με γερμανίδες και γαλλίδες νταντάδες, αλλά και αγάπη για την συγγραφή. Γέμισε τα χρόνια του Γυμνασίου με ιστορίες και χαρακτήρες, που έπλαθε με μεγάλη ευχέρεια και αρκετή μυστικότητα. Πατέρας συντηρητικός, αρχές αυστηρές, αλλά και παραινέσεις για αξιότιμο μέλος του δικηγορικού συλλόγου.

Το 1928 ήρθε η πρώτη του επιθεώρηση και το 1933 το δίπλωμα της νομικής. Και τα δύο συνοδεύτηκαν με αποτυχία. Το στενό υπαλληλίκι στο «Ελεγκτικό Συνέδριο» έφερε την ρήξη με τον πατέρα και το πρώτο ταξίδι προς το άγνωστο. Καράβι, μούτσος, ταξίδια σε όλο τον κόσμο, εικόνες, εμπειρίες, επιρροές από Ροΐδη και Πιτιγκρίλι, μεταφράστηκαν με τρόπο μοναδικό στα πρώτα του συγγραφικά δείγματα.

Η αφιέρωση στον κολλητό του φίλο στο «Τζιμ κακής ποιότητας» του 1936, προμηνύει το μικρό χιουμοριστικό αριστούργημα που ακολουθεί.

Τ’ ΑΦΙΕΡΩΝΩ ΣΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΜΟΥ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ Θ. ΤΖΑΒΕΛΛΑ ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΣΩ ΚΑΤΙ ΑΠ’ ΟΣΑ ΕΓΡΑΨΑ, ΜΑ ΟΛΑ Τ’ ΑΛΛΑ ΤΑ ΕΚΤΙΜΩ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ.

Το 1937 ήρθε το επίσης καταπληκτικό «Σατανάς Ινγκόγνιτο». Και τα δύο, από μόνιμες στήλες στο περιοδικό Ρεξ. Καταξίωση όμως, όχι. Το 1944 ανέβηκε το θεατρικό η «Πινακοθήκη των ηλιθίων» στο Ακροπόλ με τον Χορν και την Αρώνη και μαζί ανέβηκε και η εκτίμηση του καλλιτεχνικού κύκλου στο πρόσωπο του.  Το 1945 έρχεται η αποδοχή του ταλέντου από τον πατέρα και το 1948 – 49 η ταινία «Τελευταία αποστολή», σε σενάριο και σκηνοθεσία δική του, η οποία φτάνει μέχρι τις Κάννες (δυστυχώς δεν υπάρχει). Έκτοτε γράφει ως χρονογράφος σε περιοδικά και εφημερίδες ασταμάτητα, καταδεικνύοντας τα κακώς κείμενα της ελληνικής κοινωνίας. Επίσης, θεατρικά έργα (42 κωμωδίες και 2 δράματα), και πάνω από 80 κινηματογραφικά σενάρια.

Όσον αφορά το υπόλοιπο λογοτεχνικό του έργο, ο ίδιος  χαρακτηρίζει – το μεγαλύτερο μέρος – ως «ιστορικώς ακριβή εις σατυρικήν μορφήν» και εγώ θα αρκεστώ σε αυτόν τον χαρακτηρισμό, αφήνοντας τα συμπεράσματα στους αδιάφορους και το διάβασμα στους περίεργους. Υποκύπτω στο πειρασμό και παραθέτω μικρά απόσπασμα από τα έργα του, μήπως και εξαλείψω την … αδιαφορία:

…Υπάρχει, κυρίες και κύριοι, επάνω από τα κεφάλια μας μια δύναμις τόσο ισχυρή, που αν μπορούσε να την συλλάβει κανείς και να την ρευστοποιήσει, όπως γίνεται αίφνης με τον ηλεκτρισμό, θα έστελνε σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα ολόκληρο το ηλιακό σύστημα στον αστερισμό του Βέγα. Είναι καταπληκτικό αλλά απόλυτα εξακριβωμένο. Η δύναμη αυτή που δημιουργεί τα σκυλιά του καναπέ, τα φάρμακα για τον τριχοφάγο, τους ακαδημαϊκούς,τα κουνουπίδια, τις χάντρες, τις μοιραίες γυναίκες, είναι η ανθρώπινη ηλιθιότης. Αυτή είναι η βάσις της θεωρίας μας. Αλλά μια θεωρία για να σταθεί πρέπει εξόν από την βάση να έχει και εφαρμογή. Και ακριβώς αυτό θα είναι το πείραμα μου. Η επαλήθευση της εφαρμογής. Κυρίες και κύριοι, θα έχετε ακούσει χωρίς αμφιβολία μια λεξούλα με οχτώ γράμματα, μια χαριτωμένη μικρή λεξούλα που απλά, χωρίς καθόλου ρομαντισμό, χωρίς έξαρσιν, λέγεται «συμφέρον».

Η πινακοθήκη των ηλιθίων (1944) 

….Η σχέση του με την Άλεξ έφτασε γρήγορα στο σημείο εκείνο στο οποίο οι ερασταί γυρεύουνε τρόπο να το σκάσουνε το βράδυ. Αυτό δημιούργησε σκηνές που καταλήγανε σε θυμούς και δάκρυα. Με την γριά δεν τον συνέδεε πια παρά το ζήτημα της ευγνωμοσύνης και μερικοί υπολογισμοί που φτάνανε ως την ημέρα που θα την καλούσε ο Θεός να του μαλάξει την ποδάγρα του. Αυτό γίνηκε κάποτε, ύστερα από μεγάλο καυγά. Η γριά εγκατέλειψε τον μάταιο αυτόν κόσμο, την πελατεία της και τα υπάρχοντά της στον νέο της φίλο, που την εκήδεψε κλαίγοντας τιμιότατα. Το ίδιο βράδυ έπνιγε την λύπη του στα ποτήρια της Βεβ-Κλικό, κι έκανε το μνημόσυνό της πολύ πρωτότυπα,εξασκώντας την τέχνη της (μασέρ το επάγγελμα) σε μια ξανθή Ουγγαρέζα. Το πρωί είχε βέβαια σοβαρές τύψεις, αλλά δεν μπορούσε να βγάλει δάκρυα γιατί η σαμπάνια ήτανε πολύ καλής μάρκας…

Τζιμ κακής ποιότητος (1936)

Ήταν ένα πούρο και στην άκρη του πούρου κρεμόταν ένας παχουλός κύριος, ένας καλοθρεμμένος και λιπαρός κύριος, με κατακόκκινα μάγουλα, του βάραγες το ένα κι έσκαζε ρόιδι το άλλο. Γενικά ένας κύριος από εκείνους που στάζουνε ευτυχία και εμπνέουνε σεβασμό, που φοράνε σοβαρότατες μαύρες ρεμπούμπλικες…

Ο κόσμος και ο κοσμάκης

Ο Θεός έφτιαξε τα μικρόβια, τα χρέη, τους στενοκέφαλους δικαστικούς και τους συγγενείς, για να τιμωρήσει τον αχάριστον και τον άτιμον άνθρωπο. Τα πρώτα τα πολεμάς με ενέσεις, τα δεύτερα με άρνηση και σε πάνε μέσα, τα τρίτα με φυλάκιση. Τους συγγενείς δεν τους πολεμάς με τίποτα.

Κάποιος είπε ότι σήμερα οι Έλληνες είναι ένας λαός μεταπρατών. Ίσως να τον ενόχλησε η ναυτιλία μας, δυσανάλογα μεγάλη για τη χώρα τούτη δω, τη μικρή και ασήμαντη. Ε, λοιπόν, πάντα ήτανε ένας λαός μεταπρατών οι Έλληνες. Η γη, σκουπιδαριό του Θεού που πέταξε όσα βράχια του περισσεύανε, άμα κι έφτιασε την Ευρώπη, φτωχιά, ντούρα και περήφανη, δεν έδινε απλόχερα τον καρπό της για να θρέψει τον κόσμο της. Η ελιά φύτρωνε πάνω στις απότομες πλαγιές για να καλύψει το έλλειμμα από τα αραιά κοπάδια με λίπος φυτικό. Ίσως νάτανε και το κλίμα που την ανάγκασε να φυτρώνει σε τούτες τις Μεσογειακές άκρες. Μπόλικο το σταφύλι, λιγοστό το σιτάρι. Όμως κανένας Έλληνας δεν σκοτίστηκε για την φτώχεια της γης του. Τη γλέντησε τούτη τη φτώχεια. Στη μεγάλη, τη δυνατή Αθηναϊκή Δημοκρατία, τότε τον χρυσό καιρό της, οι “ελεύθεροι πολίτες” περνάγανε κοτσάνι με φακή, κρασάκι και κριθαρένιο ψωμί. Αραιή και γιορταστική ήτανε η καλοφαγία. Το μόνο που δούλευε άφθονα και πληθωρικά ήτανε “ο νους”, η σκέψη, το πνεύμα…

Οι άνθρωποι; Κοστούμια αλλάζουμε, λάμπες αλλάζουμε, ξυριστικές μηχανές αλλάζουμε… Μυαλά δεν αλλάζουμε.

Μυθολογία (πρώτη δημοσίευση «Ταχυδρόμος» 1964)

… Λες έχω αμπέλια και χωράφια και σπίτια και γης. Κουράδες έχεις. Κανένας άνθρωπος δεν έχει γη. Η γης έχει εμάς και σπάει κέφι μαζί μας, άσε που την ενοχλάμε κάθε λίγο σαν κοτόψειρες. Δύναμη; Μπούρδες. Ίδρωσες να κάνεις μια πολυκατοικία 46 διαμερίσματα και πλακώνει ένας σεισμός και στην κάνει λιάδα. Πήρες παρασήματα και χειροκροτήματα και ζήτω και έρχεται αδερφάκι μου ένα τόσο δα μικρόβιο από συνάχι και σε κάνει μια πτωματάρα χωρίς να το καταλάβεις. Έβαλες παρά στην μπάντα και διέταξες κόσμο κάντε έτσι ρε μερμήγκια ασήμαντα, και σε πιάνει ένα κόψιμο και είσαι ρεζίλης στην λεκάνη του καμπινέ. Κάνεις το δυνατό κι έτσι και πιάσει μια παγωνιά τρέμεις σαν παλιόσκυλο και από την άλλη μεριά, μια μολόχα, ένα χορταράκι ασήμαντο, κάθεται όλη νύχτα και τρώει τους αέρηδες και το χιονιά και το πρωί είναι φρέσκο και δεν τούγινε τίποτα. Πούν’ η δύναμή σου ρε φιόγκο κάτου από τούτο εδώ το Σύμπαν που μας πλακώνει με το βάρος του; Πούναι τα μεγαλεία σου και το τουπέ σου; Μια ανάποδη να πάρουνε τα πράματα, στα λεφτά, στα πολιτικά, στην υγεία, στα όλα που την βασίζεις, πας, ξεγράφτηκες και μήτε που θέλουνε να σε θυμούνται οι άλλοι. Πέθανες και περάσανε πενήντα χρόνια και μήτε κανένας ξέρει αν υπήρξες και αν έκανες και σε φοβηθήκανε και σε λογαριάσανε.

Τα παιδιά της πιάτσας (πρώτη δημοσίευση «Ταχυδρόμος» 1960-61) 

Στο «Τα παιδιά της πιάτσας» ο ίδιος σημειώνει στον πρόλογο του βιβλίου:

"Όλοι οι άνθρωποι μιλούν μια γλώσσα ανάλογα με τον κόσμο μέσα στον οποίον κινούνται. Η δική μας γλώσσα της πιάτσας, του υποκόσμου, ακολούθησε αυτό τον γενικό κανόνα. Να δημιουργεί τις λέξεις της από τις ανάγκες της ή από τα χαρακτηριστικά γεγονότα και πράγματα. Ο υπόκοσμος, μια και κινείται έξω από τον νόμο, έχει νόμους δικούς του και έθιμα δικά του. Απαιτεί κι αυτός έναν σεβασμό δικαιωμάτων για τη συνύπαρξή και ακριβώς η κατάκτηση αυτών των δικαιωμάτων, των νόμων του δηλαδή, δημιουργεί τις εσωτερικές του προστριβές που καταλήγουν να στείλουν στη φυλακή τα μέλη του. Η γλώσσα του όμως υπάρχει. Και λυπάμαι αν η σειρά των επεισοδίων που περιγράφει τις αληθινές "ιστορίες" του --τις έζησα μαζί του- δεν γράφτηκε στο στυλ "ο υπόκοσμος ησπάσθη μεθ' αβρότητας τα άκρα των δακτύλων της βαρώνης", αλλά τη δική του αληθινή γλώσσα. Είναι απαραίτητο, ακόμα κι αν ξινίσουν λίγο οι συντηρητικοί. Που επιτέλους δεν θα χάσουν τίποτα, αν την ακούσουν κι αυτή την παράξενη και υπαρκτή ελληνική γλώσσα..."

*****

 

Τώρα ως άνθρωπος, ήταν άθρησκος, ακομμάτιστος, κυκλοθυμικός, ευρυμαθής, με ιδιαίτερη κλίση στις ξένες γλώσσες. Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, ουγγρικά, φλαμανδικά και στα τελευταία χρόνια ασχολήθηκε με την γλώσσα των ινδιάνων. Μεγάλος λάτρης του υποκόσμου, αλλά και της καλής ζωής. Ικανός στα πολλά και στα λίγα. Ένθερμος υποστηρικτής της ανεξαρτησίας του άντρα, ήθελε την γυναίκα σε δεύτερη μοίρα - μιας και τίποτα δεν πετάει τόσο γρήγορα, όσο η αφέλεια στα γυναικεία κεφάλια.

Ο καρκίνος ήρθε το 1965. Απογοήτευση, εγχείρηση, ελπίδες, μεταστάσεις, νέες εγχειρήσεις, ταλαιπωρίες πέντε ετών, αλλά και συγγραφή μέχρι την τελευταία στιγμή…  στις 6 Αυγούστου το 1970, όπου ήρθε το τίποτα και τον πήρε μαζί του… όπως θα έλεγε και ο ίδιος. 

Λογοτεχνία…

1. Ελληνική μυθολογία

2. Μίλων Φιρίκης

3. Σταυροφορίες

4. Εμείς και οι Φράγκοι

5. Τα ρεμάλια ήρωες

6. Τα παιδιά της πιάτσας

7. Παραμύθια πίσω από τα κάγκελα

8. Η πινακοθήκη των ηλιθίων

9. Τα παλιόπαιδα τ' ατίθασα

10. Άνθρωποι και ανθρωπάκια

11. Ελληνική κρουαζιέρα

12. Η Αθήνα σήμερα - Κρουαζιέρες μέσα στην ιστορία

13. Χρονογραφήματα

14. Ιστορία της Αγγλίας

15. Ιστορία της Γαλλίας

16. Ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών

17. Η Ιστορία της Αθήνας

18. Βιβλικά χαμόγελα

19. Όμορφη Θεσσαλονίκη

20. Στηβ το χαρούμενο κάθαρμα

21. Μυστικές εταιρείες

22. Ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Γιγάντων - Ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Νάνων

23. Η γυναίκα κουρσάρος

24. Διηγήματα

25. Το τυχερό μου αστέρι

26. θεότρελα ρεπορτάζ

27. Ο κόσμος και ο κοσμάκης

28. Εορταστικά

29. Ο πρώτος Τσιφόρος

30. Τζιμ κακής ποιότητος

31. Ο Σατανάς ινκόγνιτο

Το κομμάτι, κινηματογράφος, σενάριο, σκηνοθεσία … δυστυχώς θα μείνει κενό.

ΥΓ. Για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την συγγραφή – και όχι μόνο - αξίζει να μελετήσετε ή… έστω απλά να διαβάσετε, τις περιγραφές χαρακτήρων του Τσιφόρου. Πραγματικός μετρ!!!

Για όσους θέλουν απλά να πάρουν μια γεύση, υπάρχει το "Φροντιστήριο ζωής από τον Νίκο Τσιφόρο", όπου θα βρείτε ανθολογημένα αποσπάσματα από όλα σχεδόν τα έργα του. Φιλοσοφικοί και χιουμοριστικοί στοχασμοί ή αφορισμοί αν θέλετε - ταξινομημένοι κατά θέματα -  για τον: Θεό, άνθρωπο, έρωτα, γάμο, άντρα, γυναίκα, ηλικία, εξουσία, καθημερινότητα, κοινωνία…


Ο κύριος Καθηγητάς (14 λεπτά είναι πολλά… αλλά νομίζω αξίζουν!)